Wob, Woo, Wep, Wmebv, SDG - de afkortingen uitgelegd
Stel je voor: je bent op zoek naar documentatie over de Wet open overheid en je vraagt je collega waar je deze kan vinden. Zijn antwoord is als volgt: “Oh, als je in de kast links de stapel met Wmebv documentatie aan de kant schuift, dan vind je het Woo implementatieplan naast de ordner met Wob-verzoeken. Als je er dan toch bent, kun je mij even de Wep folder aanreiken? Ik heb alleen de SDG-documenten meegenomen”.
Wob, Woo, Wep, Wmebv, SDG…de afkortingen vliegen je om de oren als het gaat om digitalisering en het creëren van een transparante overheid. We weten uit gesprekken met overheidsmedewerkers dat het zelfs voor hen tot verwarring kan leiden. Belangrijk dus dat je wel door de bomen het bos blijft zien. Elke afkorting staat tenslotte voor belangrijke wet- of regelgeving.
Wat betekenen al deze afkortingen nu eigenlijk?
Om de gesprekken bij de koffieautomaat makkelijker te maken voor je, hebben wij alle afkortingen voor je op een rij gezet en leggen we beknopt uit wat waarvoor staat. Zo heb je altijd een handig naslagwerk bij de hand en voorkom je dat je de Wob met de Wep of de Woo door elkaar haalt.
Wob - Wet openbaarheid van bestuur
In de grondwet is vastgelegd dat de overheid altijd tracht om openbaarheid te stellen in het uitvoeren van haar taken. Dat betekent dat het voor de Nederlandse bevolking mogelijk moet zijn om inzage te krijgen in documentatie, informatie, besluitvormingen en andere overheids-gerelateerde stukken. Om die reden is in 1980 de Wob in het leven geroepen.
De ‘Wob’ staat voor Wet openbaarheid van bestuur.
In deze wet is bepaald dat burgers het recht hebben op informatie van de overheid, waaronder over de wijze waarop zij handelt en de wijze waarop zij tot een bepaald besluit is gekomen.
Omdat al veel informatie openbaar toegankelijk is, geldt de Wob voornamelijk voor informatie die dat niet is. Onder de noemer “openbaarheid is de regel, geheimhouding de uitzondering”, kan een burger (vaak journalisten) een verzoek indienen om inzage te krijgen in overheidsinformatie.
De overheid heeft echter wel het recht om verzoeken te weigeren als de opgevraagde informatie niet geschikt is om gedeeld te worden.
Woo - Wet open overheid
Per 1 mei 2022 is de Woo inwerking getreden, ter vervanging van de Wob. De Woo staat voor Wet open overheid en is bedoeld om overheidsorganisatie transparanter te maken en duidelijker vast te leggen welke informatie openbaar gemaakt moet worden aan de Nederlandse bevolking.
Het verschil tussen de Wob en de Woo zit hem met name in de invoering van actieve openbaarmaking van informatie. Even verderop in dit artikel leggen we uit wat dat betekent.
Het doel van de Woo is, aldus de overheid, om overheidsinformatie beter vindbaar en uitwisselbaar te maken, om zo “het belang van openbaarheid van publieke informatie voor de democratische rechtsstaat, burgers, het bestuur en economische ontwikkeling beter te dienen.”
Door open en transparant te zijn, wordt er maatschappelijk draagvlak gecreëerd voor bijvoorbeeld beleid. Maar ook zorgt het voor vertrouwen in de overheid en een goede werking van de democratie.
De Wet open overheid kent drie doelstellingen:
Actieve openbaarmaking: Hieronder valt het actief openbaar maken van informatie, opgedeeld in elf informatiecategorieën. Dit betekent in zoveel woorden dat de overheid informatie uit eigen beweging publiceert en toegankelijk maakt voor de burgers via een landelijke voorziening, PLOOI (jaja, nog een afkorting. Dit staat voor Platform Open Overheidsinformatie). Daarnaast bevat de Woo een zogenaamde inspanningsverplichting. Hierbij worden overheidsorganisaties vriendelijke verzocht om meer openbaar te maken dan de verplichte elf categorieën.
Passieve openbaarmaking: Passieve openbaarmaking, in tegenstelling tot actieve openbaarmaking, heeft te maken met het recht van burgers om informatie op te vragen bij de overheid door middel van het indienen van een Woo-verzoek. Het initiatief ligt hier dus bij de burger, in plaats van de overheid. De Wob kende ook passieve openbaarmaking, waarbij de overheid binnen 8 weken op het verzoek moest reageren. De nieuwe Woo verkort dit naar 6 weken.
Duurzame informatiehuishouding: Overheidsorganisaties dragen de zorgplicht om maatregelen te treffen voor het duurzaam toegankelijk maken van digitale documenten en het daarmee verbeteren van hun informatiehuishouding.
Wep - Wet elektronische publicaties
Het openbaar maken van officiële overheidspublicaties, zoals wettelijk voorgeschreven bekendmakingen, mededelingen en kennisgevingen van besluiten, moeten sinds 1 juli 2021 online plaatsvinden via de website officielebekendmakingen.nl.
Dat is voorgeschreven in de ‘Wep’, oftewel de Wet elektronische publicaties.
https://www.officielebekendmakingen.nl/ is het officiële elektronische publicatieblad van de overheid die voor elke burger toegankelijk is.
Het elektronisch beschikbaar maken van besluiten is cruciaal voor de inwerkingtreding van deze besluiten. Sterker nog, als dit niet gebeurt, dan heeft het besluit geen rechtskracht!
Om overheidsorganisaties te helpen bij de invoering van de Wep, kunnen medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de implementatie een beroep doen op het KOOP (Kennis- en Exploitatiecentrum Officiële Overheidspublicaties) en gebruik maken van DROP (Decentrale Regelgeving en Officiële Publicaties). Dit is het systeem om regelingen en bekendmakingen te publiceren.
Wmebv - Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer
Op 1 januari 2023 wordt er een nieuwe wet van kracht – de ‘Wmebv’, oftewel de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer.
Deze nieuwe wet volgt de Wet elektronisch bestuurlijk verkeer uit 2004 op en is erop geënt dat burgers en bedrijven hun zaken met de overheid digitaal moeten kunnen afhandelen.
Tot nu toe is het een keus van de individuele overheidsorganisatie om digitaal zaken te doen. Bij de invoering van de Wmebv is het een verplichting voor de overheid, al blijft de mogelijkheid voor burgers en bedrijven om per post te communiceren wel bestaan.
SDG - Single Digital Gateway
In oktober 2018 heeft het Europees Parlement de Single Digital Gateway-verordening aangenomen. Deze moet eind 2023 in Nederland geïmplementeerd zijn.
Deze nieuwe SDG-wetgeving moet burgers en bedrijven makkelijk toegang bieden tot betrouwbare informatie van overheidsorganisaties binnen Europa. Zo wordt het makkelijker gemaakt om in het buitenland een bedrijf te beginnen, te verhuizen naar een andere EU-lidstaat of te studeren binnen de EU.
De SDG-verordening verplicht de EU-lidstaten tot drie zaken:
Informatie over diensten die relevant zijn voor grensoverschrijdende activiteiten moeten online verstrekt worden. Of het nu gaat om bijvoorbeeld pensioensregelingen, gezondheidszorg, onderwijs of werk, de informatie moet voldoen aan zekere kwaliteitseisen en moeten in het Nederlands en het Engels aangeboden worden.
Procedures die relevant zijn voor grensoverschrijdende gebruikers, zoals verhuizen, een bedrijf oprichten of studeren, moeten online beschikbaar zijn.
Ondersteuningsdiensten, die gebruikers hulp kunnen bieden bij de verstrekte informatie en procedures, moeten online beschikbaar zijn.
Vanaf december 2022 zijn de decentrale overheden verplicht om informatie en instructies over hun procedures en diensten beschikbaar te stellen aan burgers en bedrijven binnen de EU. Vanaf december 2023 is het verplicht dat de online procedures beschikbaar zijn.
G R A T I S W H I T E P A P E R
Ontdek het 5-stappenplan om de informatiehuishouding in jouw organisatie op orde te brengen en goed voorbereid de Woo te implementeren.
